Sertifika Programı I - Dijitalleştirme Eğitimi Küçük bellek kurumları için dijital arşivler Genel tanım: Bu derste halk kütüphanesi ve yerel müze gibi küçük bir bellek kurumunda dijitalleştirme işlemlerinin nasıl düzenleneceğini ve yürütüleceğini öğreneceksiniz Ders, kültürel miras nesnelerinin nasıl dijitalleştirileceğini, bunların online ortamda sunulmak üzere nasıl hazırlanacağını ve metadata ile nasıl tanımlanacaklarını gösterir. Gerekli kuramsal bilginin yanı sıra küçük kurumların yüksek kaliteli dijital içerik oluşturmalarını ve Europeana gibi hizmetlere bu içerikleri vermelerini sağlayacak pratik açıklamalar da içerir (Europeana). Ders aşağıda listelenen 9 konuya ayrılmıştır. Bu konular 24 derse bölünmüş ve ek kaynaklarla desteklenmiştir. Bu dersi alanların dijital ortama aktarmak istedikleri kültürel miras nesnelerini dikkatle ele almak için gerekli bilgilerin yanı sıra, temel bilgisayar becerilerine ve Internet hakkında bilgiye sahibi olmaları gerekmektedir. | | |
Dijitalleştirmeye giriş Bu konu kültürel mirasın dijitalleştirilmesi süreci ile ilgili temel kavramları açıklar. Bu bölümde dijitalleştirmenin neden bu kadar önemli olduğunu ve koruma sürecinde küçük bellek kurumlarının rolünün ne olduğunu öğreneceksiniz. İnternet’te kültürel miras objelerinin dijital versiyonunun oluşturulması ve yayınlanması amacıyla ne yapılması gerektiği konusunda fikir vermek için temel dijitalleştirme iş süreçleri de sunulacaktır. | ||
İçindekiler
- Giriş
- Henry III Fine Rolls Projesi
- Discover Domesday
- Avustralya Gazeteleri Dijitalleştirme Programı
- Büyük Savaş Arşivi
- Dersin özeti
Henry III Fine Rolls Projesi
Henry III Fine Rolls Project Milli Arşivler ve Londra King's College tarafından geliştirilmiştir."Fine rolls (Hassas rulolar), İngiliz kraliyet baş mahkemesi tarafından derlenmiş, hayatta kalmış en eski rulolardır. 1199 yılından, birbirini takip eden sırada hayatta kalmıştır ve Kew’deki Milli Arşivler’de saklanmaktadır. Henry III’ün hüküm sürdüğü (1216-1272) yıllara ait elli altı rulo mevcuttur, parşömen üzerine Latince yazılmıştır [...] İngiltere tarihi açısından Henry’in hüküm sürdüğü erken dönemde Magna Carta’nın kurulması ile parlamenter devlet arasındaki döneme ait hayati değere sahip bir kaynaktır." [kaynak]
Figure 1: Fine Rolls of Henry III'e ait görüntülerden biri [kaynak].
Büyük hazinelerin özelliklerinden biri sadece çok sınırlı sayıdaki insanlar tarafından erişilebilir olmalarıdır. Hassas Ruloların dijital ortama aktarılmasından önce, erişilebilecek uygun edisyonu olmamasından dolayı tarihçiler açısından rulolar hiç işe yaramaz durumdaydı. Hassas Ruloların dijital ortama aktarılması sayesinde artık herkese anlaşılır bir şekilde ve ücretsiz olarak açıktır. Hassas Ruloların erişebilirliği aşağıdaki araç ve işlemler kullanılarak gerçekleşmiştir:
- rulolar modern İngilizceye tercüme edilmiştir,
- tarama özelliği oluşturularak kullanıcıların kişi, yer ve konu taraması yapmaları sağlanmıştır,
- orijinal Latince içerik üzerinde çalışma olanağı sunmak için taranmış görüntüler sunulmuştur,
- uygun indeksler içeren çeviriler bir kitaplar seti olarak yayımlanmıştır [kaynak].
Discover Domesday
Discover Domesday
Discover Domesday İngiliz Milli Arşivi'nin bir projesidir."Domesday en meşhur ve en eski hayatta kalmış kamu kayıtlarıdır. Kralın ve baş kiracılarının elinde bulunan bütün toprakların ayrıntılı araştırması ve değerininin yanı sıra 11'inci yüz yıl İngiltere'sinde toprakla ilgili bütün kaynakları içerir. Araştırma büyük bir girişimdi ve araştırmanın kaydı olan Domesday Kitabı önemli bir başarıydı. İngiltere’de 19'uncu yüz yıl nüfus sayımlarına kadar buna benzer bir şey yoktur." [kaynak]
Figure 1: Domesday oyunu [kaynak]
Domesday kitabı İngiltere'nin favori hazinesi olarak seçilmiş ama onu Ulusal Arşiv Müzesinde sergilenirken nüfusun yüzde birinden azı görmüştür. Milli Arşiv bu kitabı online olarak sunarak okul çocukları, şecere meraklıları ve uzman araştırmacılar dahil daha çok kişinin ilgisini çekeceğini ummuştur. Domesday kitabı şimdi online olarak ücretsiz sunulmaktadır, kullanıcılar verilen başlıklarla kolayca tarayabilir ve modern çevirisini okuyabilirler. Buna ek olarak okul çocukları için oyun ve sınav dahil, çeşitli eğitim materyalleri de geliştirilmiştir [kaynak].
Avustralya Gazeteleri Dijitalleştirme Programı
Avustralya Gazeteleri Dijitalleştirme Programı
Australian Newspapers Digitisation Program Avustralya Milli Kütüphanesinin bir projesidir."[...] eski dönem gazeteler Resmi Gazete olarak da hizmet verdiler ve Avustalya’ya mahkum gemileri ile getirilen bütün mahkumları, getirildikleri geminin adını, hapishane kolonileri arasındaki hareketlerini, Serbest Bırakılma belgeleri, Af Belgeleri, Özgürlük Belgeleri ve Sınırsız Af belgelerini de listelemekteydiler. Mahkûmlar cezalarını çektikten veya Sınırsız Af belgesi aldıktan sonra kolonilerden ayrılabilirlerdi. Çıkanlar Sydney Gazetesinin ‘Niyet Bildirim’ köşesinde duyurulurdu. Eski Avustralya gazetelerinin ‘Sevkiyat Haberleri’ köşeleri şecere araştırmacıları için mahkum ve diğer insanların hareketleri hakkında eşsiz bilgiler sağlamaktadır. İngilizlerin Avustralya’ya yerleşmesi ve o zamanki yerlilere yapılan muameleler de gazeteler tarafından iyi kaydedilmiştir. Bütün bunlar Avustralya gazetelerini araştırmacılar için zengin bir kaynak yapan faktörlerdir." [kaynak]
Figure 1: Canbera Times'dan bir çizim, 26.07.1928, sayfa 6.
Avustralya Gazetelerini Dijitalleştirme Programının (ANDP) temel hedefleri arasında programın yaratıcıları şunlardan bahsetmektedir:
- Avustralya gazetelerine erişimi artırma,
- 1803’den 1954 sonuna kadar yayınlanmış Avustralya gazetelerine ücretsiz online erişim sağlayacak milli bir hizmet oluşturmak.
Dijitalleştirmenin sonuçları online olarak mevcuttur, materyallere ücretsiz erişim ve tam metin tarama olanağı sunar. [kaynak]
Eski gazetelerin genellikle saf kalitede asitli kağıda basıldığından bahsetmek gerekir, bu kağıt oldukça çabuk bozulmaktadır. Uzun dönemli düşünüldüğünde, bu materyalleri korumanın tek yolu dijital ortama aktarıp mikrofilme almaktır.Büyük Savaş Arşivi
Büyük Savaş Arşivi
The Great War Archive Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen Oxford’un Birinci Dünya Savaşı Şiir Arşivi’nin bir yan projesidir.Birinci Dünya Savaşı Şiir Dijital Arşivi Oxford Üniversitesinde yürütülen bir projeydi, özellikle Batı Cephesinin İngiliz şairleri üzerinde yoğunlaşmaktaydı, ama arşiv aynı zamanda şiir bağlamında zengin tarihi materyal de içermekteydi. Bu projenin bir parçası olarak Oxford Üniversitesi, Great War Archive (GWA) adıyla Büyük Savaş Arşivi girişimini başlattı. GWA, aile fotoğrafları, günlükler, mektuplar, savaş zamanından kalma eserler gibi halkın elinde bulunan materyalleri bir araya toplamayı hedeflemekdeydi. Proje çalışanları (çeşitli iletişim kanallarını kullanarak) halkın materyalleri getirmelerini ve ailelerinin yaşadıkları ile ilgili kuşaklardır anlatılan hikayeleri kaydetmelerini istedi. Projenin yürütüldüğü 16 hafta boyunca 6500 malzeme toplandı. “Projede çeşitli savaş alanlarından askerlere ait benzersiz, yayınlanmamış 42 adet günlük, 63 hatıra, 255 yayınlanmamış mektup, 700’den fazla fotoğraf, çeşitli kitapçık, yerel asker toplama posterleri, nadir nesnelerin görüntüleri (orijinal meçhul asker mezar taşı tasarımı gibi) ile benzeri materyal toplandı" [kaynak].
Figure 4: Savaş alanından bir kartpostal, [kaynak]
Bu tür bir koleksiyonun değeri nedir? “Tanıtımından itibaren GWA’nin etkisi, İngiltere, Kanada ve Avustralya’dan pek çok askeri tarihçi ve milli müzelerin proje sırasında ve sonrasında bizimle iletişime geçmesi ile kanıtlanmaktadır. Dünya çapında basında yer almış ve büyük bir ilgi uyandırmıştır. İlk kullanım istatistikleri, GWA’nın Birinci Dünya Savaşı Şiir Arşivine, daha bilimsel olan Savaş Şiiri koleksiyonundan daha fazla kullanıcı çektiğini göstermektedir. Öğretmenler Birinci Dünya Savaşı ile ilgili çeşitli konularda derslerinde göstermek üzere düzenli olarak materyal indirmekte, konuya canlılık getirmekte ve öğrencilerin ilgisini çekmektedirler. Şimdiye kadar görünmemiş bu materyal akademik kurumlarda çalışan araştırmacılar, şecere çalışanları, yerel tarihçiler ve sadece kendi ilgilerini çektiği için bu konuyla ilgilenenler için yeni araştırma yolları sağlamaktadır. Sonuç olarak, kendi aileleri ve toplulukları içinde tarihlerinin izini süren kamuoyu tarafından projeye düzenli olarak başvurulmaktadır." [kaynak].
Dersin özeti
Dijital medya daha fazlasını görmeye, daha fazlasını öğrenmeye ve daha fazlasını yapmaya izin verir. Dijitalleştirme olmadan Avustralya Resmi Gazetesinin sayılarını ışık hızında taramak mümkün olmayacaktı. Müze sergilerinin dijital görüntüleri kullanıcıların o müzeye gidip bütün koleksiyonu görüp görmeme konusunda karar vermelerini sağlar. Dijital medya, yeni birşeyler yaratmak için kolayca kopyalayıp, karıştırıp ve birleştirilebilecek araç ve materyaller sağlayarak modern sanatın gelişmesine yardımcı olur. Kütüphaneler, kitapları tarayarak bunları bilgisayar üzerinden kütüphane okuma odalarında öğrencilere sunabilirler. Bu sayede artık kütüphaneler mevcut kopyalarla sınırlı değildir. Dijitalleştirme, uygun donanım eksikliği veya bozulma nedeniyle ileride erişilemeyecek olan kaynaklara erişim için bir yol olabilir, örneğin 19'uncu yüz yıl gazeteleri, eski film teypleri veya vinil gramafon kayıtları gibi.Diğer pek çok neden yanında dijitalleştirme:
- bilinmeyen veya az kullanılan koleksiyonlara daha iyi erişim sağlar,
- görsel bir koleksiyon için daha iyi bir tarama ve erişim olanakları sunar,
- gelişmiş indeksleme veya bazı dijital görsel iyileştirmeler sayesinde orijinal çalışmaları daha iyi anlamayı sağlar,
- eğitim ve öğrenimde kullanmaya uygun kaynaklar yaratır,
- halkın kültürel mirası tanıma, öğrenme ve anlayışını geliştirir,
- dijital formatta gelecek için koleksiyonları koruma olanağı verir.
Bilgiye daha kolay erişim ve kültürel mirasın korunması olanağı dijitalleştirmenin sağladığı en büyük yararlardır. Bu ikisi küçük bellek kurumlarının misyonunun özünü oluşturur.
Kaynakça
- "Henry III Fine Rolls Project", The National Archives and King's College London [link]
- "Discover Domesday", The National Archive, UK [link]
- "Australian Newspapers Digitisation Program", Australian National Library [link]
- "Great War Archive", University of Oxford, [link]
Dijitalleştirme sürecinde kullanılan yazılım hakkında bilmeniz gerekenler?
1.DİJİTALLEŞTİRME YAZILIMLARINA GİRİŞ
Bu dersin kapsamına giren yazılımlar (bilgisayarlarda çalışan uygulamalar/programlar) iki gruba ayrılabilir:
- dijitalleştirme iş akışını sağlayan yazılımlar,
- dijitalleştirme sürecini kolaylaştıran/hızlandıran/iyileştiren yazılımlar.
Bu temel bir ders olduğundan, ilk gruba giren araçlar daha önemlidir fakat dijitalleştirme sürecini hızlandırabilecek bazı uygulama örneklerini de göreceksiniz.
Her bilgisayar uygulamasının, bilgisayarın gücü, işletim sistemi, diğer uygulamaların mevcut olmasıyla ilgili kendine göre ihtiyaçları vardır, yazılımın etkin olarak kullanılması için bunların yerine getirilmesi gerekir. İstenen bilgisayar programını satın alma/kullanmaya karar vermeden önce, kendi bilgisayarınızın alt yapısında iyi çalışıp çalışmayacağına dikkat etmeniz gerekir. Çoğu yazılım satıcıları uygulamalarının ücretsiz deneme versiyonunu sunarlar, bu da satın almadan önce programı test etme olanağı verir.
Ticari mülkiyeti olan yazılımlardan başka oldukça fazla ücretsiz yazılım çözümleri de mevcuttur. Bazen bunlar satın alınanlardan çok daha avantajlı olabilir. Ücretsiz yazılım bazen kurulum ve etkili kullanım konusunda ek teknik bilgi gerektirebilir. Bir küçük bellek kurumunda gerekli beceriye sahip IT uzmanının eksikliği sorun yaratabilir. Ama yine de istenen iş için ücretsiz uygulama olup olmadığını araştırmak iyi olur, çünkü lisans ücretleri bazen çok yüksektir. O nedenle ücretsiz uygulamaların nasıl kurulup kullanılacağını öğrenmek için bir kaç dakika harcamaya değer.
Her bilgisayar uygulamasının, bilgisayarın gücü, işletim sistemi, diğer uygulamaların mevcut olmasıyla ilgili kendine göre ihtiyaçları vardır, yazılımın etkin olarak kullanılması için bunların yerine getirilmesi gerekir. İstenen bilgisayar programını satın alma/kullanmaya karar vermeden önce, kendi bilgisayarınızın alt yapısında iyi çalışıp çalışmayacağına dikkat etmeniz gerekir. Çoğu yazılım satıcıları uygulamalarının ücretsiz deneme versiyonunu sunarlar, bu da satın almadan önce programı test etme olanağı verir.
Ticari mülkiyeti olan yazılımlardan başka oldukça fazla ücretsiz yazılım çözümleri de mevcuttur. Bazen bunlar satın alınanlardan çok daha avantajlı olabilir. Ücretsiz yazılım bazen kurulum ve etkili kullanım konusunda ek teknik bilgi gerektirebilir. Bir küçük bellek kurumunda gerekli beceriye sahip IT uzmanının eksikliği sorun yaratabilir. Ama yine de istenen iş için ücretsiz uygulama olup olmadığını araştırmak iyi olur, çünkü lisans ücretleri bazen çok yüksektir. O nedenle ücretsiz uygulamaların nasıl kurulup kullanılacağını öğrenmek için bir kaç dakika harcamaya değer.
2.NE TÜR YAZILIMA İHTİYACIMIZ VAR?
Dijitalleştirme yazılımı dijitalleştirme sürecinde çok önemli bir rol oynar. Dijitalleştirme iş akışında, örneğin web sunumu versiyonunun hazırlanması gibi, belirli aşamayla ilgili hedeflerin gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Aşağıda sunulan liste, ilk derste bahsedilen dijitalleştirme iş akışının bütün aşamalarını ve bu aşamalarda gerekli olacak yazılım türlerini içerir. Çeşitli bilgisayar programları kullanışlı olabilir; Excel tablolarından (materyal listesi, sayfa sayısı, durumu ve yeri ile ilgili) uzmanlık isteyen grafik yönetim araçlarına kadar.
- Dijitalleştirme için nesnelerin seçimi
- Elektronik kataloglama sistemi
- İş Tablosu (Spreadsheet)
- Nesnenin metadata'sını hazırlama
- Elektronik kataloglama sistemi
- İş Tablosu (Spreadsheet)
- Tarama süreci
- Tarama donanım sürücüleri
- Tarama ekipmanlarını yöneten yazılımlar
- İleri işlem
- Grafik yazılımlar
- Ses ve video edit etme yazılımları
- Görüntülerden metin yakalama
- Optik Karakter Tanıma yazılımları
- Metin editörü – düzeltmeler için
- Dijitalleştirilen nesnelerin web sunum versiyonlarını hazırlama
- Sunulan dosyaların toplu işlenmesine izin veren grafik yazılımlar
- Uzun dönemli koruma
- Güvenli bir depolama aygıtına veya depolama hizmetine dosyaları vermeye izin veren istemci uygulaması
- Nesnenin web’de yayınlanması
- Dijital kütüphane yazılımı
- Bütün sürecin ilerleyişini kaydetme
- İş Tablosu
Tarama sürecine gelince, her bir donanım sağlayıcı, tarayıcısıyla birlikte tarama sürücüsü (driver) sağlar. Donanım sürücüleri, kullanılan işletim sistemi/bilgisayar ile tarama ekimpanının kullandığı dil arasında bir tür türcümandır. Sürücüler olmadan, verilen aleti kullanarak tarama yapmak olanaksızdır. Sürücülerden ayrı olarak, satıcılar genellikle tarayıcıdan resimleri almaya yarayacak ve temel grafik uygulamaları yapacak, örneğin kesme, döndürme gibi, bir yazılım da verirler. Tarayıcıların,TWAIN gibi genel programlama ara yüzleri ile uyumluluğu durumunda ek uygulamalara ihtiyacınız yoktur, uygun grafik araçlara sahip olmak yeterlidir. Genellikle seçenek yoktur, satıcının sürücülerini alıp kendi bilgisayarınıza kurmanız gerekir. Bazı durumlarda alternatif sürücü mevcut olabilir.
Bu dersin takip eden bölümlerinde, tarama süreci bittikten sonraki aşamaları yerine getirmek için yararlı olabilecek uygulamalar hakkında bilgiler okuyacaksınız. Bu aşamalar, kaliteli dijital kaynaklar yaratma açısından en önemli aşamalardır.
Web sunum versiyonunu hazırlamak gibi bazı aşamalar dijitalleştirilen materyalin türüne çok bağlıdır. Durağan (hareketsiz) görüntüler için farklı, filmler için farklı yazılım kullanacaktır. Dersin takip eden bölümlerinde her bir yazılım kategorisi tanımlanacak ve hem ücretsiz çözümler hem de ticari olanlar tanıtılacaktır.
Takip eden bölümlerde bazı dosya formatlarından kısaca bahsedilmektedir, lütfen bir sorunuz olduğunda sözlüğe bakınız. Dosya formatları hakkında daha ayrıntılı tartışma bu dersin ilerleyen bölümlerinde sunulacaktır.
3.İLERİ-İŞLEME - GRAFİK YAZILIMLAR
Grafik ileri işleme şunlar için uygulanır:
- tarayıcı ayarlarındaki hataları düzeltme (bazen mümkündür),
- görüntünün yönünü ayarlama
- görüntüleri istenen formata çevirme
- ve diğerleri
Ücretsiz yazılımlar
GNU Image Manipulation Program – GIMP, http://gimp.org/
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Fotoğraf rötuşu, görüntü kompozisyonu ve görüntü yazarlığı bildirme gibi görevler için ücretsiz dağıtılan bir programdır. Pek çok yetenekleri vardır. Basit bir çizim (paint) programı, uzman kalitede fotoğraf rötuşlama programı, görüntü formatı çevirici gibi kullanılabilir. GIMP büyüyebilen ve genişleyebilen bir programdır. Hemen her şeyi yapmak için eklentiler (plug-ins) ve uzantılarla genişletilecek şekilde tasarlanmıştır. Gelişmiş komut dizisi oluşturma ara yüzü, en basit işden en karmaşık görüntü üzerinde oynama işlemlerine kadar herşeyin kolayca yazılmasına izin verir, örneğin bilgisayarınızın ana belleğinden 100 tane görüntüyü yükleyebilecek ve bunların hepsini döndürebilecek bir komut dizisi yazabilirsiniz. GIMP, Photoshop’a ücretsiz bir alternatif olarak bilinir.
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:Picasa yazılımı bilgisayarınızdaki fotoğraflara bakmak, düzeltmek ve organize etmek için basit bir yol sunar. Picasa yazılımı fotoğraflarla ilgili en kullanışlı araçlardan biridir, kullanımı kolay ve oldukça da güçlüdür. Picasa bir takım temel düzeltmeler (kesme, düşleştirme, otomatik kontrast, renk düzeltme ve ayrıca kırmızı gözü azaltma gibi), ayarlama seçenekleri (renk sıcaklığı gibi) ve etkiler (siyah ve beyaz çevirimi gibi) sunar. Ayrıca coğrafi etiketleme ve toplu işlem gibi ek özellikler de sunulmaktadır.
- Şekil 2: Picasa temelleri webinar'ı (web semineri).
Inkscape, http://www.inkscape.org/ - İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:Ücretsiz vektör grafikleri editörüdür, Adobe Illustrator veya CorelDraw’a benzer kapasitelere sahiptir. W3C standardı Scalable Vector Graphics (SVG) dosya formatı kullanır. Inkspace pek çok gelişmiş özellikleri destekler (imleçler, kopyalar, alpha blending, vs.) ve elverişli bir ara yüz tasarlamada çok iyidir. Düğüm noktası edit etme (nodes), karmaşık yol işlemleri, trace bitmaps ve daha pek çok özellikler sunar.
Scribus, http://www.scribus.net/
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: "Baskıya-hazır” çıktılar hazırlamak ve sayfa düzenine yeni yaklaşımlar getirmek için kullanılabilecek ücretsiz bir programdır. Modern ve kullanıcı dostu arayüzü yanında Scribus, profesyonel yayıncılık özellikleri (CMYK renk desteği, ICC renk yönetimi) ve çok amaçlı PDF oluşturma desteği.
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:Çakışan resimlerin serisini birleştirmeye izin verir. Hugin sayesinde, örneğin bir anıt gibi nesnenin ayrıntılı bir kaç resmini almak ve yüksek kaliteli detaylı bir fotoğraf oluşturmak için bunları birleştirmek mümkündür görüntüler.
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:PDF dosyalarını kolayca görüntülemeye ve yazdırmaya izin veren ücretsiz bir araçtır.
Gsview, http://www.ghostscript.com/
- İşletim Sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:Gsview basit (ama çok güçlü) uygulamadır, PDF ve PS dokümanlarının içeriğini görüntülemeye izin verir.
Ücretli yazılımlar
Adobe Photoshop, http://www.adobe.com/products/photoshop/
- İşletim Sistemi: MS Windows, Mac OS X
- Hakkında:Photoshop dijital görüntülemede endüstri standardı olarak kabul edilir, fotoğraflar üzerinde güçlüdür. Fotoğraf rötuşlama veya toplu işlem gibi özelliklere ihtiyacınız olduğunda Photoshop kesinlikle bunları yapabilir. Çeşitli özellikler sunar, çeşitli ek yazılım bileşenleri içeren farklı versiyonu sunulmaktadır; Adobe Lightroom.
Corel Paint Shop Pro, http://www.corel.com/paintshoppro
- İşletim Sistemi: MS Windows
- Hakkında:Adobe Photoshop'a rakip olarak kabul edilir, biraz daha az fonksiyonlara sahiptir ama Adobe Photoshop'dan çok daha ucuzdur. Dijitalleştirme iş akışında grafik ileri işleme açısından yeterli özellikler sunar.
4.İLERİ-İŞLEME – SES VE VİDEO DÜZENLEME YAZILIMLARI
Bu kurs çoğunlukla hareketsiz görüntü ve metin içeren dokümanlarla ilgilidir ama ses ve video da çok önemlidir. Umarız aşağıda ilerideki projelerinizde yararlı olacak bazı araçlar bulabilirsiniz.Ücretsiz yazılımlar
Audacity, http://audacity.sourceforge.net- İşletim sistemleri: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Audacity ücretsiz, kullanımı kolay ve çok-dilde mevcut ses editörüdür. Canlı ses kayıtlarını, teypleri ve diğer kayıtları dijital kayıtlara veya CD'lere aktarmak, çeşitli ses dosyalarını düzenlemek (kesme, kopyalama, ekleme veya sesleri birbirine karıştırmak) için kullanabilirsiniz. Bütün özelliklerinin listesini bu adreste bulabilirsiniz: http://audacity.sourceforge.net/about/features.
- İşletim sistemleri:UNIX
- Hakkında: Doğrusal olmayan (non-linear) video editörüdür, Linux kullanıcıları düşünülerek tasarlanmıştır. OpenShot pek çok farklı video dosya formatını destekler, videolar oluşturmaya ve düzenlemeye, bunları ses dosyaları ile birleştermeye ve daha pek çok karmaşık şeye izin verir.
- İşletim sistemleri:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Linux kullanıcıları için zengin özellikli bir film editörüdür, diğer işletim sistemleri üzerine de kurulabilir. PiTiVi OpenShot'a benzer özellikler sunar fakat daha olgun bir üründür. Nasıl çalıştığını görmek isterseniz, Şekil 1'e bakın.
VLC media player, http://www.videolan.org/vlc
- İşletim sistemleri:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Platformlar-arası bir multi-medya çalıcıdır (pazarlama sloganı; "Her şeyi çalar"). DVD'leri, (S)VCD'leri, Ses CD'leri, web akışları, TV kartları ve daha pek çoğunu çalabilir. Kurulum için bir düzine kod çözücülere ihtiyacınız yoktur. VLC içinde bütün kodlar vardır. Neredeyse mevcut bütün kod çözücüleri destekler. Dahası hasar görmüş dosya veya medyayı bile çalabilir. Eksik veya bozuk parçalar VLC'yi durduramaz, hâlâ kullanılabilir durumda olan video ve ses bilgilerini çalar.
Windows Movie Maker, http://download.live.com/moviemaker
- İşletim sistemleri:MS Windows (Vista/7)
- Hakkında: Microsoft web sitesinden indirilebilen ücretsiz bir yazılımdır. Video ve ses materyallerinin düzenlenmesine/karıştırılmasına (mix) ve bunların Windows Media Video (wmv) formatında yayınlanmasına izin verir.
Virtual Dub, http://www.virtualdub.org/
- İşletim sistemleri:MS Windows
- Hakkında: Avery Lee tarafından yazılmış Microsoft Windows için bir video alma ve video işleme aracıdır. Linear video akışlarını işlemek için tasarlanmıştır, filtreleme ve yeniden sıkıştırma içerir.
Ücretli yazılımlar
Adobe Audition, http://www.adobe.com/products/audition/
- İşletim sistemleri:Windows, Mac OS X
- Hakkında: Eksiksiz, profesyonel bir araçtır, kaydetme ve karıştırma, ses içerikleri oluşturma ve düzenlemeye izin verir.
Adobe Premiere, http://www.adobe.com/pl/products/premiere/
- İşletim sistemleri:Windows, Mac OS X
- Hakkında: Profesyonel video üretim ortamıdır, en gelişmiş araçlara erişiminizi sağlar.
Apple Final Cut,http://www.apple.com/pl/finalcutstudio/
- İşletim sistemleri:Mac OS X
- Hakkında: Profesyonel linear olmayan (non-linear) düzenleme yazılım uygulamasıdır, Macromedia Inc. ve sonra Apple Inc. tarafından geliştirilmiştir. Yazılım, kullanıcıların bağlanıp kendi hard disklerine (dahili veya harici) video almalarına izin verir, burada kullanıcı düzenleme, işleme yapabilir ve çok çeşitli biçimlerde çıktısını alabilir.
5.METİN DOKÜMANLARI/OCR YAZILIMI
Bu bölüm metne dayalı dokümanların oluşturulmasında yararlı olacak araçları tanıtır. En önemli Optik Karakter Tanıma (Optical Character Recognition - OCR) uygulamalarından bahsedilecektir ama daha öncede söylendiği gibi bu araçların performansı işlenen kaynağın türüne çok bağlıdır.Ücretsiz yazılımlar
OpenOffice, http://openoffice.org- İşletim sistemi: MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: OpenOffice çeşili araçlar içerir, bunlar iş tabloları (Calc), çizim uygulaması (Draw) and metin editörü- Writer. Writer aracı metin dokümanları oluşturmak/düzenlemek için kullanılabilir. Çeşitli dillere ait sözlükler içermesi sayesinde ORC işleminin sonuçlarını düzeltmek (yazım denetimi yapmak) için kullanılabilir. PDF dokümanları da üretebilir.
- İşletim sistemi:herhangi bir sistem – modern web tarayıcı gerektirir, örneğin Firefox, Chrome gibi.
- Hakkında: Metin dosyaları, iş tabloları ve sunumların oluşturulması, paylaşılması ve iş birliği yapılmasına izin veren online bir araçtır. Ayrıca kolayca online anketler oluşturulmasına izin verir, sonuçlar daha sonra çeşitli araçlar kullanılarak analiz edilebilir ve görselleştirilebilir. Google Docs çeşitli diller için kendi içinde bir yazım denetimi sunar, Internet'te dokümanları paylaşma kapasitesi sayesinde, aynı anda birkaç kişi bir doküman üzerinde çalışabilir.
- İşletim sistemi:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Bir OpenOffice uzantısıdır (bilgisayarınızda OpenOffice'in yüklenmiş olması gerekir) PDF dokümanlarını almanızı ve düzenlemenizi sağlar. Bu bir metnin tarih, sayfa veya küşük bölümlerini değiştirmek için en iyi çözümdür.
- İşletim sistemi:MS Windows, UNIX
- Hakkında: Gelişmiş PDF dokümanları oluşturmaya izin verir, UNIX sistemleri için geliştirilmiştir ama MS Windows altında da çalışabilir.
- İşletim sistemi:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Tesseract OCR motoru, 1995'de UNLV Doğruluk testindeki top 3 motordan biridir. 1995 ve 2006 arasında üzerinde çok az çalışılmıştır ama hâlâ mevcut en doğru açık kaynak OCR motorlarından biridir. Şu anda Tesseract çoğunlukla Google tarafından desteklenmektedir.
- İşletim sistemi:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: En gelişmiş doküman analiz ve OCR sistemidir, takılabilir (pluggable) sayfa düzeni analizi, takılabilir karakter tanıma, istatistiksel doğal dil modellemesi ve çoklu-dil kapasitelerine sahiptir. OCRopus gelişimi Google tarafından desteklenmektedir ve temel olarak yüksek verimlilik ve yüksek miktarda doküman aktarma çalışmaları için planlanmıştır.
- İşletim sistemi:MS Windows
- Hakkında: Tesseract OCR motorunun ücretsiz öncüsüdür. Bir Windows yükleyicisi içerir, kullanımı çok basittir ve çoklu sayfa tiff, Adobe PDF ve faks dokümanları ile Tesseract motorunun kendi başına okuyamayacağı sıkıştırılmış Tiff gibi görüntü türlerini açmayı destekler. Twain ve WIA tarama sürücüleri kullanarak tarama yapabilir.
Ücretli yazılımlar
Microsoft Word, http://office.microsoft.com/word/
- İşletim sistemi:MS Windows, Mac OS X
- Hakkında:Word, Microsoft Office paketinin bir parçasıdır. Metni düzenlemeye ve yazım hatalarını düzeltmeye izin verir. Ek bir plugin (eklenti) kurulduktan sonra PDF olarak dokümanı yayınlamaya izin verir.
ABBYY FineReader,http://finereader.abbyy.com/
- İşletim sistemi:MS Windows, Mac OS X
- Hakkında:Çeşitli lisanslar altında sunulmaktadır, en gelişmiş Optik Karakter Tanıma Yazılımıdır. ABBYY ayrıca bu yazılımın özel bir versiyonunu sunar, bu da FineReader XIX olarak adlandırılan OCR XIX yüz yıl gotik yazı fontlarına izin verir.
Document Express (DjVu) , https://www.caminova.net/en/products/?src=products2.aspx
- İşletim sistemi:MS Windows, Mac OS X
- Hakkında:DjVu formatında dokümanlar oluşturulmasına izin verir, içindeki OCR 100'den fazla dili destekler. Ustalıklı kullanıcı ara yüzü sunar, ayrıca toplu işleme de desteklenmiştir.
Adobe Acrobat, http://www.adobe.com/products/acrobat/
- İşletim sistemleri:MS Windows, Mac OS X
- Hakkında: Adobe paketinin içindedir, PDF dosyalarının akıcı bir şekilde idare edilmesine izin verir.
6.WEB SUNUMU VERSİYONU
Şu ana kadar anlatılan araçların çoğu, web sunumu versiyonlarını hazırlama kapasitesine sahiptir. Bu araçlardan farklı olarak, türevler - çeşitli web sunum versiyonları hazırlamak için yararlı olan yalızımlar da mevcuttur.Önceki bölümlerde, toplu işlemeden kısaca bahsedilmişti, konu ilerlemeden bunun ne olduğunu açıklamak gerekir.Toplu işlem, bir takım dosyaları ve bunlar üzerinde yapılmasını istediğiniz işlemleri belirlemenize izin verir. Bu özellik büyük sayıda dosya ile uğraştığınızda çok gereklidir, dijital görüntülerden türev formlar yaratırken gerekli olabilir.
Ücretsiz yazılımlar
PDF2DJVU, http://code.google.com/p/pdf2djvu/
- İşletim sistemleri: MS Windows, UNIX
- Hakkında: PDF dosyalarında saklanan dijital görüntüleri DjVu formatına çevirmeye izin verir. Bazı durumlarda DjVu sıkıştırma yöntemi sunar, bu PDF dosyaları içinde kullanılandan daha etkilidir, o nedenle PDF yerine DjVu dosyalarını göstermek daha makul olabilir.
BullZipfree PDF printer, http://www.bullzip.com/products/pdf/info.php
- İşletim sistemleri: MS Windows
- Hakkında:Ücretsiz PDF sanal yazıcısıdır, hemen her şeyi sanal olarak PDF dokümanına çevirmeye izin verir. Kurulumdan sonra ek bir yazıcı olarak görünür, doküman web'de yayımlanmaya hazır olduğunda bu ücretsiz PDF yazıcıyı kullanarak yazdırabilirsiniz. Sonucu dokümanın içeriğinden oluşan bir PDF dosyası olarak alacaksınız.
ZoomifyExpress, http://www.zoomify.com/express.htm
- İşletim sistemleri:MS Windows, Mac OS X
- Hakkında:Zoomify, ağ üzerinde yüksek kaliteli görüntülerin çok çabuk sunulmasına izin veren çok ilginç bir çözümdür. Zoomify Express, normal sıradan JPEG dosyalarından Zoomify görüntüler oluşturmanıza izin veren ücretsiz bir uygulamadır. Zoomify içeriğinin örnekleri firmanın web sitesinde görülebilir website.
Lame encoder, http://lame.sourceforge.net
- İşletim sistemleri:DOS, MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında:LAME en iyi MP3 kodlayıcı olarak kabul edilir, 1998 ortalarından beri geliştirilmektedir. LAME, web sunumu için uygun boyut ve kalitede MP3 dosyaları oluşturmak için kullanılabilir.
Nero AAC CODEC, http://www.nero.com/eng/downloads-nerodigital-nero-aac-codec.php
- İşletim sistemleri:MS Windows
- Hakkında:MPEG-4 kodlayıcıdır, çok etkilidir, kullanımı ve indirilmesi ücretsizdir. Bazı testler, MP3 versiyonundan %50 daha küçük dosyalar üretebildiğini söylemektedir.
FFmpeg, http://ffmpeg.org
- İşletim sistemleri:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Kayıt, aktarma ve ses ve video akışı için platformlar-arası tam bir çözümdür. Çok çeşitli ses-video dosya formatlarını destekler.
Irfanview,http://www.irfanview.com/
- İşletim sistemleri:MS Windows
- Hakkında: Güçlü bir görüntü izletici ve aktarıcısıdır, mevcut pek çok dosya formatını destekler.
ImageMagick, http://www.imagemagick.org/
- İşletim sistemleri:MS Windows, UNIX, Mac OS X
- Hakkında: Bitmap görüntülerini oluşturma, düzenleme ve birleştirmeye uygun bir yazılımdır. Çok çeşitli formatlardaki (100'den fazla) görüntüleri okur, aktarır ve yazar; GIF, JPEG, JPEG-2000, PDF, PNG, SVG ve TIFF dahil. ImageMagick ayrıca görüntülerde tercüme, çevirme, aynalama, yönünü çevirme, kırpma yapabilir, görüntü rengini ayarlar, çeşitli özel efektler uygular veya metin, çizgi, çokgen, elips şekilleri çizebilir. Ayrıca komut satırı aracıdır (grafik kullanıcı ara yüzü olmayan).
OptiPNG, http://optipng.sourceforge.net/
- İşletim sistemleri:MS Windows, Linux, Unix
- Hakkında: OptiPNG bir PNG iyileştiricisidir, görüntü dosyalarını bilgi kaybı olmadan daha küçük boyutlara tekrar sıkıştırır. Bu program ayrıca dış formatları (BMP, GIF, PNM ve TIFF) optimize edilmiş PNG'ye aktarır ve PNG doğruluğunu kontrol eder ve düzeltir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder